Vlindervriendelijke tuinen

Vlinders zijn insecten die binnen deze orde behoren tot de schubvleugeligen. Men onderscheidt dagvlinders en nachtvlinders, ook wel motten genoemd. Van de ongeveer 2400 verschillende vlinders die in ons land voorkomen zijn het grootste deel nachtvlinders (zowel hele kleine als grotere soorten). Daarnaast bestaan er ook dagactieve nachtvlinders.

Ongeveer 30 % van de vlinders in ons land is met uitsterven bedreigd en over heel Europa gezien ligt dit ongeveer rond de 9%. De oorzaak is voornamelijk de intensivering van de moderne landbouw, de stikstofdepositie, de verdroging van natuurgebieden door ontwatering, de klimaatverandering, minder bloemen, …

Vlinders zijn van belang voor de bestuiving van bloemen, en binnen het ecosysteem van nut als voedsel voor andere dieren. Ze zijn een indicator voor het meten van de gezondheid van de natuur.

Hoe kan je een tuin vlindervriendelijke inrichten?

Bij het inrichten van vlindervriendelijke tuinen is het belangrijk enig inzicht te hebben in hun gedrag en levenscyclus.

Een vlinderleven bestaat namelijk uit 4 fasen: het ei, de rups, de pop en de volwassen vlinder. Hun leefgebied stelt verschillende eisen aan deze fasen om te kunnen overleven.

Volwassen vlinders leven van nectar die in de bloem zit. Er zijn ook soorten die een voorkeur hebben voor rottend fruit (zoals bijvoorbeeld de Atalanta en de Rouwmantel of Nymphalis antiopa) of vlinders die vocht zuigen uit mest of dode dieren. Dagvlinders worden voornamelijk aangetrokken door felle kleuren, nachtvlinders komen vooral af op witgekleurde bloemen.

Aanplanten en zaaien van nectarrijke bloeiende planten en struiken, kruidentuinen, moestuinen, grasveldjes met kruiden, die bovendien afwisselen in bloei van de vroege lente tot in de late herfst en overwegend bestaan uit inheemse soorten, zijn voorwaarden om vlinders aan te trekken.

Belangrijk is dat de gekozen beplanting gevarieerd en gestructureerd is met afwisseling in hoogtes en laagtes omdat vlinders dit onder andere gebruiken als herkenningspunt om zich te oriënteren en als uitkijkpost. Varieer in maaibeheer en zorg voor lang en kort gras. Fruit dat op de grond is gevallen laten liggen of een voedertafel aanbieden met rottend fruit zijn allemaal lokmiddelen. Het zijn koudbloedige dieren: door het aanplanten van hagen en struiken creëer je beschutting waar ze zich kunnen opwarmen. Zon, warmte en windbeschutting zijn dus noodzakelijk voor de locatie van een vlindertuin. Kortom, een warm microklimaat. Drinkplaatsen kan men voorzien in de vorm van een kleine poel of een waterschaal. Bij hun voortplanting gaan vlinders gericht op zoek naar één of meerdere specifieke planten om hun eitjes op af te zetten. Na het uitkomen van de eitjes voeden de rupsen zich met de plant waar ze op geboren zijn. Deze planten noemt men waardplanten. De belangrijkste waardplanten voor de vlinders in onze streken zijn brandnetel, distel, vuilboom, klimop, gras-, klaver-, en koolsoorten, hulst en wegedoorn. Door ruige plaatsen te voorzien waar deze planten mogen en kunnen groeien, bieden wij voortplantingsmogelijkheden en voeding voor de rupsen.

Als de rups volgroeid is, verpopt deze, hangend aan een tak, blad, op of onder de grond, afhankelijk van de vlindersoort. De levensduur van de uiteindelijke vlinder varieert van enkele dagen tot weken, maar sommige soorten kunnen ook overwinteren. Houtstapels aanleggen van snoeihout zijn hierbij nuttig als schuilplaats. Er bestaan in de handel ook slaap- en overwinteringskastjes. Ruim de tuin voor de winter niet te netjes op zodat eitjes, poppen en vlinders mogelijkheden hebben om de winter door te komen.

In vlindervriendelijke en natuurrijke tuinen is het gebruik van pesticiden uiteraard volledig uit den boze en worden meststoffen beter niet gebruikt.

Tuinverlichting is nefast voor een vlindervriendelijke tuin, aangezien nachtvlinders hierdoor verward kunnen raken. De meeste nachtvlinders verkiezen dezelfde planten als voedsel als de dagvlinders, maar enkele specifieke soorten zoals Wilde kamperfoelie, Silene en Avondkoekoeksbloemen zijn door nachtvlinders speciaal sterk geliefd.

De meest voorkomende dagvlinders in ons land zijn het Kleine koolwitje, de Dagpauwoog en de Atlanta. De grootste inheemse dagvlinder is de Koninginnepage en bij de nachtvlinders de Nachtpauwoog.